تاریخچه صنعت بسته بندی در جهان

تاریخچه بسته بندی و اهمیت آن در صنعت تولید

در این مقاله به تاریخچه بسته بندی و علت پیدایش آن و همچنین اهمیت بسته بندی می پردازیم.

امروزه همه ما در دنیای بیلبوردها، تبلیغات آنلاین و شبکه های پیچیده بازیابی محصول زندگی می‌کنیم. دنیای مصرفی که تصور محصول بدون برند و آرم و نشانه سخت و دشوار است و تمام این شرایط محصول صنعت خاص و جذابی است که به آن صنعت بسته بندی می‌گویند.

اما در آغاز پیدایش بشر چنین نبود، در حقیقت نیاز به بسته بندی از زمانی آغاز شد که انسان در غارها و پناهگاه‌های دائمی سکنا گزید و مجبور بود غذا و نوشیدنی را از محل‌های مختلف جمع‌آوری و به محل سکونت خود بیاورد، این نیاز منجر به اختراع اولین نوع از محصولات بسته بندی شد.

در ابتدا این بسته بندی‌ها معمولاً از موادی بود که در طبیعت یافت می‌شد و قابلیت حمل و جابه‌جایی غذا و آب را داشت. بسته بندی‌هایی که از جنس پوست، برگ یا صدف بودند. با گذشت زمان در نقاط مختلف دنیا بسته بندی شکل‌های پیشرفته‌تری به خود گرفت. مردم مختلف دنیا از مواد مختلفی برای بسته بندی و حمل محصولات استفاده کردند و با پیشرفت تکنولوژی و گسترش ارتباطات، محصولات بسته بندی شکل چندمنظوره به خود گرفتند.

مقوله بسته بندی در بازاریابی محصولات مصرفی نقش کلیدی را ایفا می کند. از این رو می توان بسته بندی را از نظر تأثیرات احساسی که در مصرف کننده ایجاد می کند از ٣ دیدگاه بررسی کرد :
١- زیبایی شناسی ظاهری (روند ناخودآگاه)
٢- قابلیت استفاده مناسب و ایجاد لذت در استفاده (روند ناخودآگاه)
٣- واکنش هایی که ایجاد می کند، ازقبیل بازتاب های اجتماعی و تاثیرات شخصی (روند خودآگاه )

بسته بندی باید بتواند علاوه بر برآوردن نیازهای بازاریابی و تبلیغاتی انتظارات زیر را نیز تأمین کند :
١- گنجاندن و محافظت کردن از محصول
٢- قابلیت استفاده کارکرد مناسب
٣- متمایز جلوه دادن محصول درقفسه فروش
۴- برانگیختن احساسات خریداران

تکامل مواد اولیه بسته بندی در زمان‌ها و تمدن های مختلف

حدود ۳۵۰۰ سال پیش در مصر باستان بسته بندی شیشه‌ای (البته نه با تعریف امروز شیشه) اختراع شد. مصریان برای اولین بار برای ساخت نوعی ظرف، سنگ آهک، کربنات کلسیم، سیلکات، شن و ماسه را با هم مخلوط کردند و اولین ظرف شیشه‌ای غیرشفاف را ساختند. حدود ۳۰۰ سال بعد، اولین بطری و لیوان شیشه‌ای با استفاده از قالب و ریخته‌گی ساخته شد و در ادامه فنیقی‌ها با دمیدن در شیشه مذاب،آن را به شکل ظرف‌های شفاف در آورند.

در چین حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح مردم برای انتقال مواد غذایی از پوست گوساله استفاده می‌کردند.

در ادامه، چینی‌ها که اولین سازنده کاغذ در جهان هستند از این مهارت برای بسته بندی و انتقال مواد غذایی استفاده کردند. این اولین نمونه از بسته بندی انعطاف پذیر در جهان بود. برای مدتی طولانی چین سردمدار تولید این نوع از بسته بندی بود تا این‌که این مهارت را به غرب واگذار کرد. انگلیس اولین کشور اروپائی بود که در قرن سیزدهم از کاغذ به عنوان مواد اولیه بسته بندی استفاده کرد.
بی‌شک یکی از کسانی که تأثیر فراوانی در تکامل صنعت بسته بندی در جهان داشت ناپلون بناپارت بود. در آن زمان ارتش ناپلئون به شدت درگیر جنگ در سراسر اروپا بود و یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آن زمان تامین غذای سپاهیان بود. ناپلئون ۱۲ هزار فرانک پاداش برای کسی که روشی برای محافظت و نگه‌داری طولانی مدت غذای ارتش ارائه دهد تعیین کرد.

۱۵سال طول کشید تا نیکلاس آپرت فرانسوی در ۱۸۰۵ موفق شد روشی ارائه دهد که با جوشاندن مواد و قرار دادن فشرده آن در ظروف شیشه‌ای، مواد غذایی را برای مدتی طولانی نگهداری کرد. بعد از آن پیتر دوراند بریتانیایی با برداشت این ایده موفق به ثبت اختراع اولین کنسرو شیشه‌ای فشرده شد و در ادامه این آمریکایی‌ها بودند که کنسرو را به شکل امروزی بست و گسترش دادند.

بسته بندی در ابتدا با استفاده از مواد موجود در طبیعت مانند برگ آغاز شد. بعداً اولین تولید محصولات بسته بندی با ساخت ظروف گلی و محصولات بافندگی ادامه یافت. برآورد شده که بسته بندی‌های چوبی و شیشه‌ای قدمتی ۵۰۰۰ساله دارند. در سال ۱۸۲۳ اولین بسته بندی فلزی ثبت اختراع شد. قوطی‌های کنسرو امروزی از دهه ۱۹۰۰ شروع به استفاده شد، در همین زمان مقوا و ورق کارتن سازی تبدیل به یکی از مهم‌ترین مواد محصولات بسته بندی شد. پلاستیک که جدیدترین مواد بسته بندی است، در دهه ۱۸۰۰میلادی کشف شد.

بعد از جنگ جهانی دوم، محصولات بسته بندی پلاستیکی پیدایش یافت. در سال ۱۹۴۶ اولین دئودرانت در بطری پلاستیکی وارد بازار شد. در ادامه پلی اتیلن در سال ۱۹۷۷ ظهور پیدا کرد و در ادامه بطری های PET به سرعت جایگاه ویژه‌ای برای خود پیدا کردند.

با پیشرفت تکنولوژی مواد مورد استفاده این صنعت بهبود یافت. موادی که مناسب‌تر و اقتصادی‌تر از گذشته بودند.

در قرن بیستم، شیشه، فلز، پلاستیک، کاغذ و مقوا دیگر فقط مواد اولیه‌ای برای حمل و نقل و ذخیره سازی نبودند. صنعت بسته بندی با استفاده از این مواد و تکنولوژی روز، تولیدات جدیدی ارائه داد که شرکت‌ها و تولیدکنندگان کالا با استفاده ازآن، محصولات خود را تبلیغ می‌کردند، برای سیاست‌های فروش برنامه‌ریزی می‌کردند و می‌دانستند این صنعت جزء لاینفک شبکه پیچیده بازیابی محصول است.

امروز بسته بندی دیگر ظرف، محل نگهداری، وسیله جابه‌جایی یا حتی فقط یک ارائه دهنده و مبلغ نام تجاری نیست، با به‌کارگیری فناوری‌های نوینی چون ARواقعیت افزوده یا IOT اینترنت اشیاءدر این صنعت، بسته بندی یک واقعیت متصل به فناوری‌های هوشمند است که می‌تواند صحبت کند، دیتا به اشتراک بگذارد، تأثیر بگیرد یا تأثیر بپذیرد و این خود آینده در زمان حال است.